Suring Basa: Etikang Tagalog, ang ikatlong nobela ni Jose Rizal

I.   A. Pamagat ng Katha

            Etikang Tagalog, ang Ikatlong Nobela ni Jose Rizal

     B. Awtor

            Nilo S. Ocampo

II.  Buod ng Katha

 Nagsimula ang storya sa loob ng simbahan sa bayan ng Pili, kung saan inilalarawan ang iba’t ibang ugali at gawain ng mga mamamayan habang nagmimisa. Katoliko ang pangunahing relihiyon sa bayan at itinalakay din na ang simbahan ang mas higit na nakakaalam sa gawain ng mga mamamayan sa bayan ng Pili at mas makapangyarihan ang Kura kaysa Gobernadorsilyo. Si Padre Agaton, itinuturing na isang modelo ng mga kura at tila diyos sa pamamalakad sa Pili. Siya ay mayroong ugali na “Palaging malinis at maayos, matikas sa kanyang kilos, pino at maringal sa hanay ng mga autoridad. p.20” ngunit “Pinipili lamang ang mga eleganteng kasalan, binyag at libing. Hindi siya kailanman makikitang nagbabasbas sa isang libing na miserable at dukha p.22” Samantala, itinatalakay din ni Rizal sa kanyang hindi natapos na manuskrip ang mga iba pang malaking karakter sa Etikang Tagalog na sina Kapitan Panchong ang tenyente ng bayan na maliit at mataba. Kapitana Barang kabiyak ni Kapitan Panchong ang babaeng mataba nasa apatnapu ang edad at mahilig magsuot ng mga alahas, si Anday ang batang ina na nagpapakita ng pagmamahal sa kanyang anak at si Cecilia, anak nila Kapitan Panchong at Kapitana Barang na mahinhin at itinaguriang Perlas sa bayan ng Pili dahil sa kanyang kagandahan.

III. Pagsusuri

·         Istili ng Awtor

 Mula sa sulat ni Rizal kay Blumentritt. Ghent, Belgium 1891. “Binabalak kong sumulat ng ikatlong nobela, isang nobela sa modernong pakahulugan ng salitang ito, makasining at pampanitikan. Sa pagkakataong ito’y isasantabi ko ang politika; etika ang siyang magiging pangunahing paksa; ang mga gawi’t ugali ng mga Pilipino lamang ang pag uukulan ko ng pansin; may dalawang espanyol lang dito, ang kura at ang tenyente ng guardia civil.”

·         Sariling Reaksyon

Ako ay nabigla nang aking nalaman ang tungkol sa ikatlong nobela ni Jose Rizal ngunit hindi ito kagaya ng kanyang dalawang nobela na Noli Me Tangere at El Filibusterismo, ito’y nailimbag at natapos. Sa aking pagkakaintindi at pagkabasa ang Ikatlong nobela na ito ay patungkol sa mga Etiko o mga ugali at ng mga Filipino.

·         Mga Pansin at Puna:

·         Mga Tauhan

Padre Agaton- Kura sa bayan ng Pili.

Kapitan Panchong- Tenyente sa bayan ng Pili.

Kapitana Barang- Maybahay ng Tenyente

Cecilia- Mahinhin na babaeng anak nila Kapitan Panchong at Kapitana Barang.

Anday- Batang ina na katulong nila Kapitana Barang.

Manang Sebia- Babaeng nakatabi ni Kapitana Barang sa misa.

Furang- lalaking nakukwento ng mga pangyayari sa misa sa harap ng patyo.

Clodio- Matandang lalaki na umiiwas sa bendisyon ni Padre Agaton.

Dr. Lopez- Doktor, malayang isip at anti-prayle.

Don Paquito- Abogado, Juez de Paz ng bayan tungkol sa sanhi ng masamang gawi ng kura.

Don Fermin- Mangangalakal, may-ari ng tindahan sa bayan.

Isagani- Binatang may gusto kay Cecilia.

Donya Orang- Abogada, Tita ni Cecilia at nagpalaki at nagpaaral sa kanya.

Silvino- Anak ni Kapitan Crispin.

Kapitan Crispin- Kaaway at kalaban ni Kapitan Panchong sa politika.

Ape- Binatang anak ni Kapitan Panchong.

·         Bisang Pampanitikan:

·         Bisa sa Isip

Aking natutunan na hindi pa sapat kay Rizal ang kanyang naisulat na dalawang nobela kaya siya ay nagsulat pang muli dahil natanto niya ang Pilipinas ay “ang parang na paglalabanan” at kailangan niyang kausapin ang mga kababayan. Sa wikang tagalong niya ito’y sinimulan ngunit siya ay biglang napabalik sa wikang espanyol dahil natanto niya na “hindi marapat na maisulat ang isang akda sa dalawang wika, magiging tulad lang ito ng mga sermon ng mga prayle, kaya’t isinusulat ko na ngayon sa espanyol” (Rizal, 1892)

Gayunpaman, kung natapos lamang ang ikatlong nobela ni Rizal maaring mas magugustuhan pa ito ng mga Filipino dahil marami ang makakareleyt sa storya. Ang mga tauhan ni Rizal sa kanyang mga nobela ay sumasalamin kung saan makikita ang ating tunay na hitsura. Ayon nga kay Dr. Nilo, ito’y tungkol sa “pagbubunyag at pagbubuo, walang iba kundi sa pagkabansang Pilipino.” Sa mga pahina nito makikita kung sino nga ba tayong mga Pilipino—ano ang dapat panatilihin, ano ang dapat iwaksi—noon, at marahil pati na rin sa kasalukuyan. Ang nakaraan nga naman ang susi sa kinabukasan.

·         Bisa sa Damdamin

Habang binabasa ko ang hindi natapos na nobela ni Rizal, nararamdaman ko ang pagkatuwa dahil ito ang na ang maaring  kwelang nobela na kanyang naisulat ngunit kagaya din ng kanyang dalawang nobela, ang Etikang Tagalog ay tungkol din sa mga prayleng espanyol at pagitan sa mga pangkaraniwang mamamayang Filipino. Pero mas itinatalakay dito ni Rizal ang mga ugali at Gawain ng mga Filipino lalo na habang nagmimisa ang prayle sa simbahan. Nararamdaman ko din na ang kagustuhan ni Rizal na maghimok o mag alsa ang mga Filipino laban sa mga kastila dahil itinatalakay niya ang mga maling gawain ng mga prayle at patunay na sumasalamin ang kanyang mga tauhan sa totoong kalagayan ng bansa sa pananakop ng espanya.

·         Bisa sa kaasalan

Hindi natapos ang Etikang Tagalog dahil sa kakulangan ng oras kaya’t maaring hindi malinaw sa akin ang aral ng storya. Ngunit, ipinapahiwatig ni Rizal sa kanyang mambabasa na  ang mga nakaugaliang patakaran ng mga Pilipino sa kanyang panahon, mga patakarang hindi nakasulat at nababase sa mga moral at sosyal na tungkulin na nagmumula sa gawa-gawang relihiyon. Lahat sa bayan ng Pili ay sumusunod sa etikang ito. Sinumang lumabag ay tiyak na pag-uusapan sa misa.

 

(Note: This is my own paper for Filipino 1. Feel free sa mga gustong mag copy-paste)